Có bầu không nên ăn gì?10 thực phẩm cần kiêng hoặc hạn chế tốt cho bà bầu

19H36 06-06-2025 By Phan Thị Tuyết Trinh

Suốt thai kỳ, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò then chốt đối với sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Bên cạnh việc bổ sung những thực phẩm giàu dưỡng chất, mẹ bầu cũng cần đặc biệt lưu ý đến những món ăn nên kiêng hoặc hạn chế, bởi có những thực phẩm tưởng chừng vô hại lại tiềm ẩn nguy cơ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của em bé. Hiểu đúng và tránh xa những loại thực phẩm không phù hợp sẽ giúp mẹ có một thai kỳ an toàn, khỏe mạnh và trọn vẹn. 10 Thực phẩm bà bầu nên kiêng hoặc hạn chế1.Hải sản sống hoặc chưa chín kỹ (sashimi, hàu sống, sushi...)- Các món hải sản sống như sashimi, sushi cá sống, hàu sống, ốc sống, hoặc gỏi cá có thể là món khoái khẩu với nhiều người, nhưng không an toàn cho phụ nữ mang thai. Khi ăn sống, nguy cơ nhiễm các loại vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc virus như Listeria, Salmonella, Vibrio hoặc Toxoplasma sẽ tăng cao. Đây là những tác nhân có thể:

- Gây ngộ độc thực phẩm, buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng – làm mẹ mệt mỏi, mất nước.

- Dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn như viêm màng ối, sảy thai, sinh non hoặc thai chết lưu nếu vi khuẩn xâm nhập qua nhau thai. hải sản sống như sashimi, sushi cá sống, hàu sống, ốc sống, hoặc gỏi cá

hải sản sống như sashimi, sushi cá sống, hàu sống, ốc sống, hoặc gỏi cá

Lưu ý:

- Sushi vẫn có thể ăn được nếu chọn loại không có cá sống (như sushi cuộn chay, sushi trứng, hoặc sushi nấu chín).

- Nên ăn hải sản đã nấu chín hoàn toàn như cá hấp, tôm luộc, nghêu nướng chín để đảm bảo an toàn.

2.Thịt sống hoặc tái (bò tái, thịt nướng chưa chín)- Các món ăn như bò tái, thịt nướng chín tái, steak medium rare, phở bò tái, tuy hấp dẫn với nhiều người, nhưng lại không an toàn cho bà bầu. Khi thịt chưa được nấu chín hoàn toàn, các loại vi khuẩn và ký sinh trùng có hại như Toxoplasma, E.coli, Listeria, hoặc Salmonella có thể còn tồn tại và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng trong thai kỳ.

Những nguy cơ có thể xảy ra:

- Ngộ độc thực phẩm, gây nôn ói, tiêu chảy, mất nước.

-Toxoplasma có thể lây truyền sang thai nhi, làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh, tổn thương não hoặc mắt.

- Nhiễm trùng nặng có thể dẫn đến sảy thai, sinh non hoặc thai chậm phát triển trong tử cung. bò tái, thịt nướng chín tái, steak medium rare, phở bò tái,

bò tái, thịt nướng chín tái, steak medium rare, phở bò tái,

Lưu ý:

- Tất cả các loại thịt (bò, gà, heo...) nên được nấu chín hoàn toàn, không còn màu hồng hay máu bên trong.

- Khi ăn ngoài, mẹ bầu nên chủ động yêu cầu đầu bếp nấu kỹ hoặc kiểm tra kỹ trước khi ăn.3.Sữa tươi chưa tiệt trùng và các chế phẩm từ sữa sống- Sữa và các sản phẩm từ sữa là nguồn dinh dưỡng quan trọng trong thai kỳ, cung cấp canxi, protein và nhiều vitamin cần thiết cho sự phát triển của thai nhi. Tuy nhiên, sữa tươi chưa tiệt trùng (raw milk) và các chế phẩm từ sữa sống như phô mai mềm (brie, camembert, blue cheese…), sữa chua từ sữa chưa tiệt trùng… lại tiềm ẩn nguy cơ nhiễm khuẩn cao, đặc biệt là vi khuẩn Listeria monocytogenes.

Những nguy cơ đối với bà bầu và thai nhi:

- Listeria có thể xuyên qua nhau thai, gây sảy thai, thai chết lưu hoặc sinh non.

- Mẹ bầu có thể không có triệu chứng rõ ràng nhưng thai nhi vẫn bị ảnh hưởng nặng nề.

- Ngoài Listeria, sữa sống cũng có thể chứa Salmonella, E.coli gây ngộ độc thực phẩm. Sữa tươi chưa tiệt trùng và các chế phẩm từ sữa sống

Sữa tươi chưa tiệt trùng và các chế phẩm từ sữa sống

Lưu ý:

- Mẹ bầu nên chọn sữa đã được tiệt trùng (UHT hoặc thanh trùng) rõ ràng trên nhãn.

- Ưu tiên sử dụng các loại phô mai cứng (cheddar, parmesan) hoặc các sản phẩm từ sữa đã qua xử lý nhiệt.

- Tránh dùng sữa tươi vắt trực tiếp từ bò/dê chưa đun sôi kỹ.4.Cá chứa hàm lượng thủy ngân cao (cá kiếm, cá ngừ đại dương, cá mập...) 5 loại cá bà bầu nên tránh vì chứa nhiều thủy ngân:

- Cá kiếm

- Cá ngừ đại dương (Bigeye tuna)

- Cá mập

- Cá kình (King mackerel)

- Cá lát vùng Vịnh (Tilefish - Gulf of Mexico)

→ Lý do: Thủy ngân cao có thể gây hại cho não và hệ thần kinh thai nhi.Các loại cá an toàn, nên ăn:

- Cá hồi

- Cá mòi

- Cá trích

- Cá tuyết

- Cá rô phi

→ Giàu omega-3, DHA, tốt cho sự phát triển của bé. cá chứa hàm lượng thủy ngân cao ( cá kiếm,cá ngừ đại dương,cá mập,..)

cá chứa hàm lượng thủy ngân cao ( cá kiếm,cá ngừ đại dương,cá mập,..)

Lưu ý:

- Ăn cá 2–3 lần/tuần (khoảng 225–340g).

- Nếu ăn cá ngừ hộp, chọn loại light và ăn không quá 2 lần/tuần5.Cà phê và các thức uống chứa caffeine (nhiều)Tại sao?

- Uống nhiều caffeine có thể làm tăng nguy cơ:

- Sảy thai

-Trẻ sinh nhẹ cân

- Mất ngủ, lo lắng cho mẹ

Lượng an toàn:

- Không nên uống quá 200mg caffeine mỗi ngày (khoảng 1–2 ly cà phê pha vừa).

Ngoài cà phê còn có caffeine trong:

- Trà đặc

- Nước tăng lực

- Một số loại nước ngọt có gas

- Socola Cà phê và đồ uống chứa nhiều caffeine

Lời khuyên:

- Ưu tiên uống nước lọc, nước hoa quả tươi, sữa tiệt trùng.

- Nếu thích cà phê, nên chọn loại cà phê decaf (không caffeine) hoặc giảm lượng tiêu thụ.

6.Đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵnTại sao?

- Những món này thường chứa nhiều:

- Muối

- Đường

- Chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa

- Chất bảo quản, phẩm màu

Hại gì?

- Tăng nguy cơ cao huyết áp, tiểu đường thai kỳ

- Dễ gây tăng cân không kiểm soát

- Ảnh hưởng xấu đến sức khỏe mẹ và bé Đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn

Lời khuyên:

- Ưu tiên ăn thức ăn tươi, nấu chín tại nhà.

- Nếu cần ăn ngoài, chọn món nấu ít dầu mỡ, tránh đồ chiên rán, đóng gói sẵn.

7.Gan và các thực phẩm chứa quá nhiều vitamin A Vì sao cần hạn chế?

- Gan (như gan bò, gan gà) chứa rất nhiều vitamin A dưới dạng retinol. Đây là dạng vitamin A hoạt động mạnh, dễ tích lũy trong cơ thể nếu ăn nhiều. Khi vượt ngưỡng an toàn, retinol có thể gây:

- Dị tật bẩm sinh ở thai nhi, đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳ

- Tổn thương gan, đau đầu, buồn nôn ở mẹ

- Ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ thần kinh, tim mạch và xương của bé

Những thực phẩm cần tránh hoặc hạn chế:

- Gan động vật (gan heo, gan bò, gan gà…)

- Thực phẩm bổ sung chứa retinol liều cao

- Viên uống làm đẹp da chứa vitamin A dạng tổng hợp

- Một số loại dầu gan cá (như dầu gan cá tuyết)

- Bà bầu vẫn cần vitamin A – nhưng từ nguồn an toàn

- Vitamin A rất cần thiết cho sự phát triển của thai nhi (thị giác, miễn dịch, tăng trưởng tế bào), nhưng nên lấy từ nguồn thực phẩm có beta-caroten – dạng an toàn hơn vì cơ thể chỉ chuyển hóa khi cần:

- Cà rốt, khoai lang, bí đỏ, xoài, rau xanh đậm (rau muống, cải bó xôi…)

- Trái cây màu vàng cam Gan và các thực phẩm chứa quá nhiều vitamin A

Gan và các thực phẩm chứa quá nhiều vitamin A

Lời khuyên cho mẹ bầu:

- Không ăn gan động vật quá 1 lần/tháng, đặc biệt trong 3 tháng đầu.

- Không tự ý uống viên vitamin A liều cao nếu không có chỉ định của bác sĩ.

- Luôn kiểm tra thành phần các loại viên bổ sung, đặc biệt là sản phẩm làm đẹp da có ghi Retinol, Retinyl Palmitate.8. Các loại trái cây “nóng” – Ăn nhiều có thể gây hại cho bà bầu
Vì sao cần hạn chế?

- Một số loại trái cây có tính nóng, nếu ăn nhiều, đặc biệt trong 3 tháng đầu, có thể:

- Gây co bóp tử cung

- Tăng nguy cơ sảy thai hoặc sinh non

- Nóng trong người, nổi mụn, táo bón

- Trái cây “nóng” nên hạn chế ăn nhiều:

- Trái cây Tác động nếu ăn quá nhiều

- Nhãn Gây nóng, dễ đầy bụng, tăng nguy cơ động thai

- Vải Nhiều đường, dễ gây tiểu đường thai kỳ

- Dứa (thơm) Có bromelain – có thể gây co bóp tử cung nếu ăn nhiều (đặc biệt khi còn xanh)

- Đu đủ xanh Chứa chất dễ làm mềm tử cung, có thể gây sảy thai nếu ăn nhiều

- Mít, sầu riêng Nhiệt cao, dễ gây đầy hơi, nóng trong

Nên ăn trái cây gì?

- Chuối chín, cam, táo, lê, nho, dưa hấu, bơ, kiwi

→ Mát, giàu vitamin, chất xơ, an toàn cho thai kỳ. Các loại trái cây “nóng” nếu ăn quá nhiều

Các loại trái cây “nóng” nếu ăn quá nhiều

Lưu ý:

- Không phải cấm hoàn toàn, chỉ nên ăn với lượng vừa phải, nhất là trong 3 tháng đầu.

- Nên chọn trái cây tươi, chín tự nhiên, rửa sạch kỹ trước khi ăn.9.Thức uống có cồn (rượu, bia) – Tuyệt đối không dùng khi mang thaiTại sao phải tránh hoàn toàn?

- Cồn (alcohol) đi qua nhau thai rất dễ và ảnh hưởng trực tiếp đến thai nhi. Uống rượu bia trong thai kỳ, dù chỉ một lượng nhỏ, cũng có thể:

- Gây dị tật bẩm sinh

- Làm chậm phát triển trí não

- Dẫn đến sảy thai, sinh non, thai chết lưu

- Gây ra Hội chứng rối loạn thai nhi do rượu (FASD): trẻ sinh ra bị thiểu năng trí tuệ, rối loạn hành vi, dị hình khuôn mặt

- Không có mức độ nào là an toàn khi mang thai

→ Các tổ chức y tế lớn (WHO, CDC, Bộ Y tế Việt Nam…) đều khuyến cáo:
“Bà bầu không nên uống bất kỳ loại rượu, bia nào trong suốt thai kỳ.”

Thay thế an toàn:

- Nước lọc, nước ép trái cây tươi

- Sữa, sữa hạt

- Trà gừng, nước chanh ấm (không chứa caffeine)10. Thực phẩm nhiều đường – Bà bầu nên hạn chế Tại sao?

- Ăn nhiều đường trong thai kỳ có thể gây:

- Tăng nguy cơ tiểu đường thai kỳ

- Tăng cân quá mức ở mẹ và bé

- Sinh non, sinh mổ

- Gây rối loạn đường huyết → ảnh hưởng tới sự phát triển của thai nhi

- Mẹ dễ bị mệt mỏi, chóng mặt, sâu răng

Các thực phẩm nhiều đường cần hạn chế:

- Loại thực phẩm Ví dụ cụ thể

- Bánh kẹo ngọt Bánh kem, kẹo, chocolate sữa

- Nước ngọt có gas Coca, Pepsi, Sprite…

- Nước trái cây đóng hộp Có đường tinh luyện nhiều

- Sữa đặc có đường Pha uống hoặc ăn cùng bánh mì

- Món ăn vặt siêu ngọt Trà sữa, chè ngọt, kem

Thay thế tốt cho sức khỏe:

- Ăn trái cây tươi để thỏa vị ngọt tự nhiên

- Dùng sữa ít đường hoặc không đường

- Uống nước lọc, nước ép tự làm, không thêm đường

- Chọn ngũ cốc nguyên cám, sữa chua ít đường

Lưu ý:

- Đọc kỹ nhãn thực phẩm: tránh loại có đường sucrose, glucose, corn syrup… trong thành phần.

- Nếu thèm ngọt, nên ăn vừa phải và kết hợp vận động nhẹ sau ăn.Hạn chế những thực phẩm có nguy cơ cao như: cá nhiều thủy ngân, rượu bia, thịt sống, thực phẩm nhiều đường hay chất bảo quản… là cách để bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Nguyên tắc vàng:
- “Ăn chín, uống sôi – tươi sạch – cân bằng – đủ chất – ít rủi ro.”

Chương trình ưu đãi cho bạn