6 Nguyên tắc cơ bản để làm chủ cuộc sống

20H08 03-06-2025 By Phan Thị Tuyết Trinh

Nhịp sống hiện đại đầy biến động, con người ngày càng đối mặt với áp lực từ công việc, xã hội và chính bản thân mình. Nhiều người cảm thấy lạc lối, mệt mỏi và mất phương hướng giữa muôn vàn lựa chọn và kỳ vọng. Làm chủ cuộc sống – không đơn thuần là kiểm soát thời gian hay đạt được thành công vật chất, mà còn là khả năng hiểu rõ bản thân, sống có mục tiêu và giữ được sự cân bằng nội tâm. Để đạt được điều đó, mỗi người cần có cho mình những nguyên tắc sống rõ ràng và bền vững. Dưới đây là 6 nguyên tắc cơ bản giúp bạn từng bước làm chủ cuộc đời mình một cách chủ động, bản lĩnh và ý nghĩa.1. Hiểu rõ bản thân – Bước đầu tiên để làm chủ cuộc sống- Không ai có thể lái một con thuyền nếu không biết nó đang đi đâu – và điều đó cũng đúng với chính chúng ta. Trong hành trình làm chủ cuộc sống, việc hiểu rõ bản thân là nền tảng đầu tiên và quan trọng nhất. Bạn không thể sống một cuộc đời ý nghĩa nếu chính bạn còn mơ hồ về con người mình là ai, muốn gì, và vì điều gì mình đang sống.Hiểu rõ bản thân không chỉ là biết sở thích hay tính cách, mà còn là sự thấu suốt về:

- Giá trị cốt lõi mà bạn tin tưởng.

- Điểm mạnh, điểm yếu thật sự của mình.

- Những điều khiến bạn hạnh phúc hay khổ đau.

- Mục tiêu sâu xa trong cuộc sống. Hiểu rõ bản thân – Tự nhận thức

- Hiểu bản thân là một quá trình, không phải đích đến. Nó đòi hỏi sự quan sát nội tâm, sự lắng nghe chính mình mỗi ngày, đôi khi là sự can đảm nhìn vào những mặt chưa hoàn hảo. Nhưng một khi bạn thực sự hiểu mình, bạn sẽ có được la bàn nội tại dẫn đường – để sống một cuộc đời chân thực, rõ ràng và đầy ý nghĩa2. Sống có mục tiêu – Kim chỉ nam cho mọi hành động- Hiểu rõ bản thân là nền móng, thì sống có mục tiêu chính là kim chỉ nam giúp bạn xây dựng cuộc đời theo đúng hướng. Một cuộc sống không có mục tiêu giống như con tàu lênh đênh giữa đại dương, không biết sẽ cập bến nơi đâu – dễ bị cuốn trôi bởi hoàn cảnh, kỳ vọng của người khác hay những cám dỗ ngắn hạn.- Mục tiêu không cần phải hoành tráng ngay từ đầu. Đôi khi, một mục tiêu đơn giản như “sống khỏe mạnh mỗi ngày”, “đọc 12 cuốn sách mỗi năm” hay “giao tiếp tự tin hơn” cũng có thể thay đổi hoàn toàn chất lượng cuộc sống của bạn. Điều quan trọng là mục tiêu đó phải thật sự có ý nghĩa với bạn – xuất phát từ nội tâm, không phải từ sự áp đặt bên ngoài.Khi sống có mục tiêu, bạn sẽ:

- Biết điều gì là ưu tiên, điều gì nên từ chối.

- Có động lực mạnh mẽ để vượt qua khó khăn.

- Cảm thấy cuộc sống có định hướng, không trôi nổi.

- Tích lũy sự tiến bộ nhỏ mỗi ngày, tạo nên thay đổi lớn theo thời gian.3. Chịu trách nhiệm 100% – Không đổ lỗi, không viện cớ- Nhiều người sống cả đời trong tâm thế vì người khác, do số phận, vì điều kiện không cho phép... Nhưng chính lối nghĩ này khiến họ mãi đứng yên. Khi bạn đổ lỗi, bạn đang trao quyền kiểm soát cuộc đời mình cho yếu tố bên ngoài. Ngược lại, khi bạn chịu trách nhiệm 100%, bạn giành lại quyền làm chủ – không phải vì mọi thứ luôn nằm trong tay bạn, mà vì bạn chọn cách phản ứng và vượt lên từ đó.

Chịu trách nhiệm 100% nghĩa là:

- Dù tình huống không phải do bạn tạo ra, bạn vẫn chịu trách nhiệm với cách mình đối mặt.

- Bạn không viện cớ khi thất bại, mà học từ sai lầm để làm tốt hơn.

- Bạn không chờ người khác thay đổi, mà tự thay đổi trước.

- Sự tự do đích thực bắt đầu từ đây. Khi bạn chấp nhận mình là người quyết định chất lượng cuộc sống của chính mình – bạn bắt đầu trở nên mạnh mẽ, tự chủ và không dễ bị đánh gục bởi hoàn cảnh.4. Quản lý thời gian hiệu quả – Làm chủ ngày hôm nay, định hình tương lai- Thời gian là tài nguyên công bằng nhất mà mỗi người đều sở hữu – mỗi ngày ai cũng chỉ có 24 giờ. Nhưng sự khác biệt lớn nằm ở cách chúng ta sử dụng thời gian đó như thế nào. Người làm chủ cuộc sống không phải là người có nhiều thời gian hơn, mà là người biết dùng thời gian đúng cách, đúng mục đích.Một vài nguyên tắc thực tế để quản lý thời gian hiệu quả:

- Xác định ưu tiên mỗi ngày: Viết ra 1–3 việc quan trọng nhất, hoàn thành chúng trước.

- Nguyên tắc 80/20 (Pareto): 20% hành động tạo ra 80% kết quả – hãy tập trung vào những việc mang lại giá trị lớn nhất.

- Tránh đa nhiệm quá mức: Chất lượng thường đến từ sự tập trung, không phải làm nhiều việc cùng lúc.

- Thiết lập ranh giới rõ ràng với mạng xã hội, email, công việc không cần thiết.

- Đặt lịch cho cả nghỉ ngơi: Thời gian nạp năng lượng không phải là lãng phí, mà là đầu tư.- Khi bạn quản lý thời gian tốt, bạn không chỉ làm việc hiệu quả hơn, mà còn có thời gian cho những điều thực sự quan trọng: gia đình, sức khỏe, phát triển bản thân, và cả những khoảnh khắc sống trọn vẹn.

- Làm chủ thời gian chính là bước thiết yếu để làm chủ chính mình – và từ đó, bạn bắt đầu điều khiển cuộc sống theo cách bạn mong muốn.5. Tư duy phát triển – Luôn học hỏi và cải thiện - Tư duy phát triển (Growth Mindset) là khái niệm được giáo sư Carol Dweck giới thiệu, chỉ cách nhìn nhận về khả năng và trí tuệ của bản thân như một thứ có thể phát triển và cải thiện qua nỗ lực, học hỏi, và kiên trì — thay vì là năng khiếu bẩm sinh cố định.

Vì sao tư duy phát triển quan trọng?

- Giúp bạn vượt qua giới hạn bản thân.

- Biến thất bại thành cơ hội học tập.

- Tạo động lực để không ngừng cải thiện.

- Giúp bạn chủ động thích nghi với thay đổi.

Cách phát triển tư duy này:

- Chấp nhận thử thách

- Đừng né tránh những việc khó khăn, thử thách là cách tốt nhất để trưởng thành.

- Xem thất bại là bài học

- Khi gặp thất bại, hỏi bản thân: “Mình có thể rút ra gì từ chuyện này?”

- Không tự đánh giá bản thân tiêu cực vì thất bại.

- Nỗ lực là con đường dẫn tới thành công

- Tin rằng sự cố gắng, luyện tập sẽ cải thiện kỹ năng và kết quả.

- Tìm kiếm phản hồi

- Chủ động lắng nghe ý kiến góp ý để hoàn thiện bản thân.

- Không coi phản hồi là chỉ trích, mà là cơ hội học hỏi.

- Thường xuyên học hỏi

- Đọc sách, tham gia khóa học, học từ những người giỏi hơn.

- Mở rộng kiến thức và kỹ năng mỗi ngày.

- Tin vào sự phát triển lâu dài

- Kiên nhẫn, không mong đợi kết quả ngay lập tức.

- Hiểu rằng cải thiện là một quá trình liên tục.6. Sống có mục đích – Định hướng rõ ràng- Sống có mục đích là một trong những nguyên tắc quan trọng nhất giúp bạn làm chủ cuộc sống. Khi bạn biết rõ mình đang đi đâu, bạn sẽ dễ dàng tập trung năng lượng, ra quyết định đúng đắn và cảm thấy cuộc sống có ý nghĩa hơn.

- Tại sao phải sống có mục đích?

- Giúp tập trung: Bạn không bị phân tán bởi những việc không quan trọng.

- Tăng động lực: Mục tiêu lớn sẽ truyền cảm hứng để bạn vượt qua khó khăn.

-Hạn chế sự lãng phí thời gian và năng lượng.

- Giúp xác định ưu tiên: Bạn biết nên làm gì trước, làm gì sau.

Cách sống có mục đích:

- Xác định giá trị sống cốt lõi

- Hiểu điều gì là quan trọng nhất với bạn (gia đình, sự nghiệp, sức khỏe, tự do…).

- Đặt ra mục tiêu rõ ràng và cụ thể

- Mục tiêu nên rõ ràng, đo lường được và có thời hạn (SMART: Specific, Measurable, Achievable, Relevant, Time-bound).

- Viết ra và thường xuyên nhìn lại mục tiêu

- Ghi chép giúp cam kết với bản thân và duy trì sự tập trung.

- Lập kế hoạch hành động từng bước

- Phân nhỏ mục tiêu lớn thành các bước nhỏ dễ thực hiện.

- Tự hỏi “Tại sao?”

- Luôn nhớ lý do bạn theo đuổi mục tiêu để duy trì sự cam kết.

- Sẵn sàng điều chỉnh

- Cuộc sống thay đổi, mục tiêu cũng có thể điều chỉnh linh hoạt cho phù hợp.Làm chủ cuộc sống không phải là điều dễ dàng, nhưng cũng không phải điều không thể. Bằng việc hiểu rõ và thực hành đều đặn 6 nguyên tắc cơ bản này — từ tự nhận thức, chủ động, quản lý thời gian và năng lượng, kỷ luật bản thân, tư duy phát triển, đến sống có mục đích rõ ràng — bạn sẽ dần xây dựng được một cuộc sống mà bạn làm chủ, thay vì bị cuộc sống điều khiển.

Chương trình ưu đãi cho bạn