Những áp lực tiêu cực và sự cặm cụi

16H16 07-06-2025 By Phan Thị Tuyết Trinh

Xã hội hiện đại, khi thành công thường được gắn liền với thành tích, danh tiếng và tốc độ, con người ngày càng đối mặt với nhiều áp lực trong học tập, công việc và cuộc sống. Không ít người miệt mài lao vào guồng quay đó bằng sự cặm cụi, nhẫn nại và cố gắng không ngừng nghỉ. Tuy nhiên, khi sự chăm chỉ ấy xuất phát từ những áp lực tiêu cực – từ kỳ vọng quá mức hay nỗi sợ thất bại – thì nó không còn là động lực phát triển mà trở thành gánh nặng tinh thần. Câu hỏi đặt ra là: liệu chúng ta đang nỗ lực vì đam mê, hay chỉ đang cố gắng để không bị bỏ lại phía sau?1. Áp lực tiêu cực là gì?- Áp lực tiêu cực là loại áp lực gây ra tác động tiêu cực đến tâm lý, tinh thần và thể chất của con người. Khác với áp lực tích cực – có thể thúc đẩy sự cố gắng và trưởng thành – áp lực tiêu cực khiến con người cảm thấy lo âu, căng thẳng, mệt mỏi, mất phương hướng hoặc đánh mất niềm vui trong cuộc sống.Áp lực tiêu cực thường xuất phát từ:

- Kỳ vọng quá mức từ gia đình, xã hội, hoặc chính bản thân.

- So sánh liên tục với người khác, dẫn đến cảm giác tự ti và thiếu tự tin.

- Nỗi sợ thất bại, sợ bị chê cười hoặc bị bỏ lại phía sau.

- Thiếu sự công nhận, dù đã cố gắng rất nhiều.

- Áp lực tiêu cực không chỉ khiến con người kiệt quệ về sức lực, mà còn dễ dẫn đến mất động lực, rối loạn cảm xúc, và lâu dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần nếu không được nhận diện và giải tỏa kịp thời.2. Sự cặm cụi là gì?- “Sự cặm cụi” là cách nói thể hiện một thái độ làm việc chăm chỉ, tỉ mỉ, bền bỉ và kiên trì, thường trong im lặng, không phô trương hay than phiền. Người cặm cụi thường là người miệt mài làm việc ngày qua ngày, dành nhiều thời gian và tâm sức để hoàn thành nhiệm vụ một cách nghiêm túc.

- Trong nhiều trường hợp, sự cặm cụi được xem là một đức tính tích cực, thể hiện sự cần cù, trách nhiệm và tinh thần vượt khó. Tuy nhiên, nếu sự cặm cụi thiếu định hướng rõ ràng, chỉ làm vì sợ bị phán xét, hay do chịu áp lực tiêu cực thúc ép, thì nó có thể trở nên máy móc, mệt mỏi và bào mòn cảm hứng sống.- Sự cặm cụi có thể là điều đáng quý nếu đi kèm với niềm tin và mục tiêu đúng đắn, nhưng nếu nó chỉ là phản ứng trước áp lực tiêu cực thì sẽ dễ khiến con người lạc lối trong chính những nỗ lực không được công nhận.3. Khi hai yếu tố này kết hợp?- Khi áp lực tiêu cực và sự cặm cụi kết hợp với nhau, con người rất dễ rơi vào một vòng luẩn quẩn đầy mệt mỏi: cố gắng miệt mài không vì đam mê mà vì lo sợ, làm việc không ngừng nghỉ nhưng không cảm thấy tiến bộ hay hạnh phúc.

- Thay vì được tiếp thêm động lực từ sự chăm chỉ, người ta lại bị chính sự cặm cụi ấy vắt kiệt sức lực và tinh thần. Họ làm việc chỉ để được yên thân, không bị la mắng, không bị tụt lại, chứ không còn vì niềm tin vào giá trị của những gì mình đang làm.Hệ quả là:

- Kiệt sức cả thể chất lẫn tinh thần (burnout).

- Mất đi niềm vui sống và sáng tạo.

- Dễ rơi vào cảm giác vô nghĩa, chán nản.

- Không nhận ra rằng mình đang đi sai hướng, vì quá bận cặm cụi mà không dừng lại để nhìn lại chính mình.- Áp lực tiêu cực + sự cặm cụi không định hướng = con đường dẫn tới kiệt quệ và mất phương hướng. Đây là lời cảnh tỉnh để mỗi người học cách cân bằng, dừng lại khi cần, và nỗ lực một cách thông minh, có ý nghĩa hơn.4. Làm gì để thoát ra khỏi áp lực tiêu cực và sự cặm cụi mù quáng?- Nhận diện đúng vấn đề

Trước tiên, cần tự hỏi bản thân:

- Mình đang cố gắng vì điều gì?

- Đó là ước mơ của mình hay chỉ là kỳ vọng của người khác?

- Mình có còn cảm thấy hứng thú với việc đang làm?

- Nhận diện được nguồn gốc của áp lực là bước quan trọng để thoát ra khỏi nó.

Tạm dừng để nhìn lại:

- Không phải cứ cặm cụi là hiệu quả. Đôi khi, nghỉ ngơi, suy ngẫm và đánh giá lại hướng đi giúp ta tiết kiệm thời gian và công sức hơn nhiều.

- Cho bản thân khoảng lặng để hồi phục tinh thần.

Xác định lại giá trị cốt lõi và mục tiêu dài hạn.

Học cách làm việc thông minh:

Thay vì cặm cụi làm việc mù quáng, hãy:

- Ưu tiên việc quan trọng, không ôm đồm tất cả.

- Sử dụng phương pháp quản lý thời gian như Pomodoro, To-do list, hoặc Eisenhower Matrix.

- Dành thời gian cho sáng tạo, phát triển kỹ năng, không chỉ chạy deadline.

Tìm sự hỗ trợ:

- Đừng ngại chia sẻ với người thân, bạn bè hoặc chuyên gia tâm lý khi cảm thấy quá tải. Nhiều khi, chỉ cần một lời khuyên hoặc một cái nhìn từ người khác cũng giúp bạn tỉnh ra.

Chấp nhận rằng không ai hoàn hảo:

- Áp lực thường sinh ra từ nỗi sợ thất bại hoặc cảm giác chưa đủ tốt. Nhưng ai cũng có giới hạn riêng. Học cách bao dung với bản thân là điều cần thiết để sống khỏe mạnh và bền vững hơn.

Hành trình chinh phục mục tiêu, con người không thể tránh khỏi những áp lực và đòi hỏi sự chăm chỉ. Tuy nhiên, nếu áp lực trở thành gánh nặng tinh thần và sự cặm cụi chỉ là những nỗ lực mù quáng, thì đó không còn là con đường dẫn đến thành công mà là con dốc dẫn đến kiệt sức. Mỗi người cần học cách lắng nghe chính mình, biết khi nào nên nỗ lực và khi nào nên dừng lại. Sự trưởng thành không nằm ở việc làm việc không ngừng nghỉ, mà ở khả năng làm việc có ý nghĩa, sống có định hướng và giữ gìn sự cân bằng giữa áp lực, nỗ lực và hạnh phúc.

Chương trình ưu đãi cho bạn